Het inflatiespook waart over de markt. Op een druilerige vrijdagmiddag staat de Vismarkt in Groningen vol met marktkramen die nog net niet bezwijken onder het regenwater. Bij Boulangerie Exclusief duwt een kwieke dame met een bezem het water van de luifel in een grote witte ton. Een journalist aan de kraam inspireert tot een grap over de weervrouw van RTV Noord: ’Harma Boer komt zo naar deze bak kijken om te zien hoeveel het heeft geregend.’

De gestegen energieprijzen en de krapte op de arbeidsmarkt zijn overal op de markt voelbaar. Veel producten zijn duurder geworden, en sommige producten zijn moeilijk verkrijgbaar. “Boeren laten asperges in de grond zitten omdat het te duur is om ze uit te steken”, zegt Ewoud Visscher in zijn kleurrijke marktkraam Zwerwer’s fruit. Door corona hebben veel mensen de weg naar de markt gevonden. “Misschien dat er wel de helft meer mensen zijn.” Maar de gestegen prijzen beïnvloeden het koopgedrag van marktganger. “Het eurohoekje is echt een publiekstrekker”.

De voedselprijzen stijgen. Het CBS heeft berekend dat in mei dit jaar de prijs van voedsel 9,1 procent hoger is dan een jaar geleden. Op dit moment stijgen de voedselprijzen harder dan die van andere consumentengoederen. Ook in de rest van Europa is dit de trend.

“De gestegen energieprijzen van de leveranciers komen op ons bordje terecht”, vertelt verkoopster Francien van Boulangerie Exclusief. Ze buigt over kratten robuuste broden, waarop restjes meel het exclusieve karakter van de broden benadrukken, en begint wat zachter te praten. “De bakker die heel lekkere suikerbroden had, verhoogde elke week de prijs met zes procent.” Die samenwerking hebben ze stopgezet. Maar prijsverhogingen zijn onvermijdelijk. De grote, langwerpige spelbroden onder Franciens neus zijn het afgelopen jaar een euro duurder geworden. Nu liggen ze er voor 4,75. Binnenkort moet de prijs van de ‘luxe broden’ er ook aan geloven. “Uiteindelijk moet je allemaal bloeden.”

Even verderop staat Peter Ritsema in zijn groente- en fruitkraam wat te grappen met de visboer. Hij vindt het verhogen van de prijzen een ingewikkelde kwestie. Zijn groente en fruit gaan voor bodemprijzen weg: een bakje kersen of een flinke zak appels voor een euro, drie avocado’s voor twee. Klanten komen dan ook voor de prijs bij hem, vertelt hij. Maar in een half jaar tijd ging de inkoopprijs van een kilo bananen van 94 cent naar 1,28. Hij ontkwam er niet aan om de prijzen te verhogen. “Klanten kwamen aan de kraam en zeiden: ‘Zo duur? Bij jou?’”. Sommige klanten bleven daardoor in eerste instantie weg. “Maar uiteindelijk begrijpen ze het wel.”

“Vooral de Duitsers besparen. Die willen dan met z’n allen zo’n brood delen,” vertelt Francien, wijzend op een stapel Duitse rozijnenbroden. Ook de Nederlanders laten hun calvinistische inborst zien: “De extraatjes verdwijnen”. Waar er eerst vijf croissantjes werden gekocht, zijn het er nu nog maar drie. “Ik had net een mevrouw die desembrood kocht”, zegt Francien. “Ze twijfelde of ze een Bayerisch brood erbij zou nemen, maar ze heeft besloten die volgende week te kopen. Normaal zou ze dat gewoon doen”.

Ritsema ziet het somber in. “Mensen haken op een gegeven moment af.” Klanten die eerst een zak fruit van een tientje kochten, nemen nu maar voor vijf euro aan fruit mee. “Het gevaar is dat de middenmoot en wat daaronder zit op een gegeven moment geen geld meer heeft voor fruit.”