De openbare verhoren over de gaswinning in Groningen gaan op 27 juni van start. Betrokken partijen worden ondervraagd en verantwoordelijk gehouden. Groningers vinden het alleen te laat.

Door: Esmee Wilpshaar en Lars Faber

Er is vanuit Groningers nog weinig vertrouwen in de politiek. Inwoners hebben geen hoop op systematische veranderingen van het beleid over de Groningse gaskraan. “Op de korte termijn in ieder geval niet, wie weet op de lange,” aldus Peter Rozema, lid van Groninger Gasberaad. Het onderzoek van de parlementaire enquêtecommissie brengt daar weinig verandering in.

Van 27 juni tot 1 juli en van 29 augustus tot 14 oktober zijn de openbare verhoren van de parlementaire enquête over de gaswinning in Groningen. Verschillende partijen worden verhoord over hun betrokkenheid bij besluitvorming, schadeafhandeling en versterkingsoperaties in Groningen. De verhoren vinden plaats in de enquêtezaal van de Tweede Kamer. 

De Enquêtecommissie rondom de aardbevingsproblematiek is op 9 februari 2021 van start gegaan. Zij proberen te achterhalen wat er precies gebeurd is in het aardbevingsgebied in Groningen. Dit doen zij om toekomstig beleid beter te kunnen uitvoeren. Begin 2023 presenteert de Enquêtecommissie haar resultaten.

Voor Groningers betekent dit dat er meer duidelijkheid komt over hoe de problemen allemaal zover hebben kunnen komen. Ze worden er niet direct mee geholpen, maar het probleem wordt hiermee wel erkend en uitgelicht. De enquêtecommissie onderzoekt de gaswinning vanaf 1959 toen de gasbel in Slochteren werd ontdekt. Dit is alleen niet voor iedereen relevant. “Groningers hebben er weinig aan om te weten hoe het vroeger ging,” vertelt Jacques Sluysmans, hoogleraar bestuursrecht aan de Radboud Universiteit. Voor de inwoners moet nu duidelijk worden hoe de politiek hen helpt. “Dat is belangrijk.”

Een parlementaire enquête is de zwaarste vorm van controle die de Tweede Kamer kan uitvoeren. Een aangestelde enquêtecommissie probeert alle waarheden boven tafel te krijgen rondom een bepaalde kwestie. Doorgaans bestaat het proces uit het onderzoeken van opgevraagde beleidsdossiers. Het andere deel bestaat uit de openbare verhoren. Deze beginnen in de kwestie Groningen dus op 27 juni. De commissie kan personen dwingen om hieraan mee te werken. In de enquêtezaal van de Tweede Kamer moeten getuigen hun verantwoording afleggen aan de enquêtecommissie. In dit geval partijen die betrokken zijn bij de aarbevingsproblematiek. De namen worden nog bekend gemaakt, maar vermoedelijk zullen belangrijke mensen ex-minister Economische zaken en Klimaat Wiebes en de directeur van de NAM zijn. Dit doen zij verplicht onder ede. Als zij liegen, betekent dit dat ze strafrechtelijk vervolgd kunnen worden.

De enquêtecommissie gaat onderzoeken hoe de besluitvorming rondom de gaskraan van Groningen tot stand is gekomen en welke gevolgen dit had voor de inwoners. Bovendien wordt er onderzocht hoe hiermee is omgegaan met de Groningers. Volgens Sluysmans is het opnieuw wegen van de feiten een goede manier om de organisatie te evalueren, maar niet voor een aanpassing van de wet. Toch is het niet helemaal voor niks, de hoofdrolspelers worden verantwoordelijk gehouden voor hun daden. “Dat kan genoegdoening geven,” zegt Sluysmans.

Geschiedenis van gaswinning in Groningen

De ontdekking van het gas in het Nederlands grondgebied leek in eerste instantie een wonder voor Nederland. Het bood een nieuwe manier om geld te verdienen. Meer dan zestig jaar later is het van een succesverhaal overgegaan in een hoofdpijndossier. Vele Groningers hebben last van schade aan hun huizen als gevolg van de aardbevingen. Het verzet tegen de gaswinning is de afgelopen jaren toegenomen.

Rozema vertelt dat het onderzoek veel eerder had moeten plaatsvinden. “Dan was de bewustwording ook groter geweest.” Al in 2018 werd er gevraagd om met oplossingen te komen voor de schade in het Groningse aardbevingsgebied. Structurele veranderingen kwamen er niet. “Er heeft veel druk op gelegen om onderzoek te doen. Al sinds 2018. Eerst deden ze het niet, omdat dat te veel werk zou zijn voor ambtenaren. Nu doen ze het toch.” Het onderzoek is mosterd na de maaltijd nu de gaskraan al dicht gaat. Het zal nieuwe dingen boven water halen, maar voor de meeste inwoners is het al te laat.