Vapen is enorm populair onder jongeren, ook in Groningen. Met smaken als ‘strawberry watermelon’ en ‘energy ice’ worden steeds meer jongeren getrokken naar de e-sigaret. Specialisten noemen dit zorgelijk, omdat het grote gevolgen heeft voor de gezondheid.

“Ik vind het fijn dat ik niet meer rook, niet meer stink naar rook en dat het goedkoper is.” vertelt Lennart Bloeming (22) over zijn overstap van de sigaret naar de e-sigaret. Hij is niet de enige, blijkt uit een rondje langs de Groningse winkels die e-sigaretten verkopen.

Nachtwinkels en tabakszaken zien dat de e-sigaret steeds populairder wordt, vooral onder jongeren. Bij de vraag of de verkoop is toegenomen, lachen de meeste verkopers je uit. “Dat ligt toch voor de hand?” zegt de verkoper van Integra day & night shop. Daar is de verkoop zelfs verdubbeld ten opzichte van een paar maanden geleden. 

Sinds een paar jaar doet het Trimbos-instituut onderzoek naar vapen. Cijfers uit 2020 laten zien dat 27,5 procent van de jongeren tussen de 12 en 16 jaar wel eens een e-sigaret heeft geprobeerd. Dit percentage neemt toe als je kijkt naar mbo- en hbo-studenten. Van hen heeft 44 procent het wel eens geprobeerd. Vapen, ook wel dampen genoemd, is hiermee dé nieuwe hype van nu. 

Joey van Pure Smoke, een Groningse dampwinkel, vertelt dat vooral de wegwerpvapes populair zijn. Dat komt omdat ze erg gemakkelijk in gebruik zijn. In tegenstelling tot de herlaadbare e-sigaret, hoef je deze niet tussendoor op te laden en kan je hem direct na aankoop gebruiken. In vergelijking met het normale roken is het ook beter, omdat het bij anderen geen overlast veroorzaakt. De damp lost meteen op in de lucht. 

Bovendien is dampen goedkoper dan normaal roken. Daardoor is het voor bestaande rokers aantrekkelijk om over te stappen op een e-sigaret. Bij tabakspeciaalzaak de Steentil vertelt de eigenaar dat dampen voordeliger is dan een pakje sigaretten. “Uit een pakje sigaretten haal je zo’n 240 inhalaties, bij een e-sigaret zijn dat er 500.” Een pakje sigaretten is 8 euro. Een wegwerpvape is 6,50. Een stuk voordeliger dus. 

Maar de belangrijkste reden voor de toenemende populariteit is de smaken. De vapes worden in diverse smaken verkocht die variëren van ‘apple ice’ tot ‘watermelon breeze’. Deze trekken vooral jonge gebruikers aan om te beginnen met dampen. Jean-Luca Hoffstedde (21) is recent gaan vapen, omdat hij niet wilde achterblijven bij de trend. “Bovendien smaakt het niet vies, dat is fijn.” 

De populariteit van dampen is zorgwekkend, vertelt Esther Croes, onderzoeker aan het Trimbos-instituut en gespecialiseerd in roken. Zij legt uit dat mensen die dampen dit doen, omdat ze het idee hebben dat het gezonder is. Dat is het ook ten opzichte van de sigaret. “Maar het is in alle gevallen schadelijk.”

Bloeming is in oktober overgestapt van de normale sigaret naar een e-sigaret. “Ik weet dat het niet gezond is. In principe is alles wat geen schone lucht is, slecht om in te ademen, maar het is in ieder geval een stuk gezonder dan sigaretten.”

Croes beaamt dit, maar benadrukt ook dat er nog weinig bekend is over de gezondheidsgevolgen op de lange termijn. Er zitten namelijk wel zware metalen in de damp en het is onduidelijk of die kanker kunnen veroorzaken of gevolgen kunnen hebben voor je vruchtbaarheid. Wel ziet ze dat sommige mensen die langdurige dampen een verstoord vetspectrum hebben. Dat is een voorstadium van een hartaanval. 

Klachten die al wel bekend zijn, zijn hartkloppingen, een hoge bloeddruk en soms zelfs epileptische aanvallen. Croes legt uit dat dat vooral voorkomt bij jongeren, omdat zij sneller te veel innemen. Hun lichamen zijn namelijk nog gevoeliger voor de stoffen in de (e-)sigaret. 

Ze vertelt dat de overstap van een e-sigaret naar een tabakssigaret makkelijk te maken is. “Ze raken verslaafd aan de nicotine (van een e-sigaret, red.) en gaan , zo blijkt uit onderzoek, over op tabak.” Er zitten namelijk nicotinezouten in de damp. Die slaan minder hard aan op je keel en worden sneller opgenomen in de hersenen dan normale nicotine. Daardoor raak je sneller verslaafd aan nicotine en stap je dus sneller over op tabak. 

Door de Hartstichting, Longfonds en KWF wordt actie gevoerd voor een rookvrije generatie vanaf 2035. Mensen die in 2017 zijn geboren, worden dan 18. Croes vreest dat deze nu in gevaar komt door de vapes. “Dat is zorgelijk.”

De smaken gaan er binnenkort uit. De overheid beoogt om vanaf 2023 een verbod te leggen op vapes met smaakjes. De datum staat nog niet vast. Dat hangt er vanaf wanneer dit voorstel door de Tweede en Eerste kamer gaat. Enkel de tabakssmaak blijft over na de wetswijziging. Croes heeft goede hoop dat hiermee de populariteit van de vapes zal dalen.