De opkomst van jongeren voor gratis HPV-vaccinaties blijft achter bij de verwachtingen van de GGD. Op het hoofdstation van Groningen kan het vaccin deze week daarom zonder afspraak worden opgehaald, in de hoop dat meer jongeren op de oproep afkomen.

“Hallo, hebben jullie je al laten vaccineren?” Twee medewerkers van GGD Groningen zwaaien met flyers in de hand naar voorbijgangers op het hoofdstation. Op 12 en 15 juni kunnen jongeren zich tussen 14.00 uur en 17.00 uur op het station gratis en zonder afspraak laten inenten tegen het humaan papillomavirus (HPV), vertellen ze aan de belangstellenden die blijven luisteren. De informatiecampagne van de GGD draait de laatste dagen op volle toeren om zo veel mogelijk jongeren naar vaccinatielocaties te trekken. Dat is hard nodig, omdat de resultaten van de campagne tegenvallen. “Ik maak me zorgen over de opkomst”, verzucht een van de medewerkers.

Sinds 2010 biedt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vaccinaties aan tegen HPV. Aanvankelijk kregen alleen meisjes een uitnodigingsbrief om de prik op te halen als ze 14 jaar zijn; sinds vorig jaar krijgen meisjes én jongens die brief toegestuurd als ze 10 jaar zijn. In de eerste jaren bleef de vaccinatiegraad bij meisjes, deels vanwege wantrouwen voor een nieuw vaccin, steken rond de 50 procent.

Nu voeren de GGD’s en het RIVM een inhaalcampagne om jongvolwassenen geboren tussen 1996 en 2003 te vaccineren die dit als tieners zijn misgelopen. Om hen te motiveren zich te laten inenten worden de vaccinaties in 2023 daarom gratis aangeboden. Naar schatting zijn deze 1,3 miljoen jongeren nog niet gevaccineerd tegen HPV, terwijl juist wordt aangeraden om het vaccin al te nemen voordat je seksueel actief wordt, of anders zo snel mogelijk. Het virus wordt uitsluitend verspreid door middel van seksuele handelingen.

Het HPV-vaccin verkleint het risico op zes soorten kanker: in de mond- en keelholte en aan de penis, anus, vagina, schaamlippen en baarmoederhals. De werking van het vaccin is zeer effectief, blijkt uit onderzoek van The Lancet 🔗, en biedt in veruit de meeste gevallen bescherming tegen HPV-infecties en daarmee tegen uiteindelijke vorming van kankersoorten.

Tot nu toe heeft slechts 20 procent van de beoogde 1,3 miljoen jongeren zich in 2023 laten vaccineren en de periode om beide prikken nog gratis te ontvangen loopt binnenkort af. Er moet namelijk vijf maanden tussen zitten. Als in augustus pas de eerste prik wordt gezet, moet je in 2024 betalen voor de tweede. Laat je beide prikken pas later zetten, dan ben je 350 euro kwijt aan een vaccinatie die dit jaar nog gratis is.

Bereikbaarheid

In het stationsgebouw is een ongebruikte informatiebalie verbouwd tot vaccinatiepost. Het is sinds covid-19 een vertrouwde aanblik geworden: meldpunt om je te legitimeren, koelbox voor de vaccins, stoeltje om plaats te nemen en een vriendelijke GGD-medewerker die de naald al in de aanslag houdt. Als het prikken om 14.00 uur begint, staan er al meteen twee geïnteresseerden klaar om zich te laten inenten. Daarna blijft het rustig. In een uur tijd komen er nog zo’n tien jongeren binnendruppelen; de meeste tijd zijn er in de ruimte meer GGD-medewerkers dan jongeren te tellen.

De GGD hoopte minstens de helft van de groep van 1,3 miljoen jongeren te bereiken, stelt communicatieadviseur Lily Benjamin. De organisatie baseerde die voorspellingen op het percentage minderjarigen dat de prik vorig jaar heeft ontvangen 🔗. In de praktijk blijkt dat jongvolwassenen in veel mindere mate komen opdagen.

Projectcoördinator Jolien Groeneveld verklaart: “We denken dat het komt doordat minderjarigen een uitnodigingsbrief opgestuurd krijgen, terwijl de oproep voor jongvolwassenen vrijblijvend is. Die leggen de brief weg in een lade en denken er dan drie maanden niet meer aan.”

Benjamin knikt instemmend. “En de mensen zullen wel vaccinatiemoe zijn, zeker na de hele coronaperiode. ‘Alwéér een brief. Het zal wel’, denken ze misschien.”

“Daarnaast is de informatiecampagne van het RIVM volledig toegespitst op het bereiken van de doelgroep, waardoor de berichtgeving vooral op sociale media plaatsvindt”, vervolgt Benjamin. “Maar ik denk dat je daarmee een stukje maatschappelijke discussie misloopt, omdat ouders bijvoorbeeld niet goed op de hoogte zijn van onze campagne.”

Ten slotte oppert Groeneveld: “We hebben ook te maken met een hele diverse doelgroep. ‘Jongeren’ zijn studenten die op kamers gaan, maar ook mensen die net getrouwd zijn, hun eerste huis kopen en misschien al een kind hebben. Die kan je niet allemaal op dezelfde manier bereiken.”

“Geen moeite”

Desondanks weten sommige jongeren de vaccinatiestoel deze middag wel te vinden. “Ik had al een afspraak gemaakt, omdat ik er online iets over was tegengekomen”, vertelt Thomas van der Wielen (21). “Maar ik kwam net op het station een vriend tegen die me erop wees dat het hier zonder afspraak kan, dus ben ik maar binnengelopen.”

Ook vrienden Mart Deinum (21) en Sybrand Bosch van Drakestein (21) laten zich vandaag vaccineren. “Ik kreeg de brief al een paar maanden geleden, maar het is wel lekker makkelijk dat het nu zo in de buurt is”, zegt Deinum. “Het was ook wel tijd om te gaan, want het gaat echt hard. Dit is de laatste maand dat het nog kan.”

“Ik ken best veel mensen in mijn omgeving die de prik al hebben gehaald en aanraadden dat het echt belangrijk is”, vult Bosch van Drakestein hem aan. “Het is ook praktisch geen moeite om dit even te doen.”