Auteur: Bente Strijbosch
Steeds meer slachthuizen sluiten noodgedwongen hun deuren. Dat bevestigt de Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV). Ook in Noord-Nederland valt de verdunning steeds meer op, waarin stijgende kosten en te hoge regeldruk door de alsmaar striktere wet- en regelgeving een hoofdrol spelen. ‘Het wordt ons onmogelijk gemaakt.’
De Rijksoverheid telde in april 2023 nog slechts 57 slachthuizen in Nederland. Deze dalende trend zet zich hard voort in Noord-Nederland. In de afgelopen drie jaar hebben slachthuizen in onder meer Drachten, Leeuwarden, Winschoten en Epe de deuren gesloten. Sinds vorige maand worden de machines van Slachthuis Dokkum op een online veiling verkocht, die sinds 30 oktober worden aangevuld met de inboedel van Slachterij Dik’s uit Stadskanaal.
Het faillissement van het Stadskanaalse slachthuis roept veel emotie op. ‘Het was een familiebedrijf van 36 jaar, dat doet pijn’, vertelt eigenaar Peter Ruiters. Volgens hem is de slachterij failliet gegaan door de strenge regelgeving van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Om het slachthuis te laten voortbestaan moesten er verbouwingen worden uitgevoerd waar gaandeweg steeds meer eisen aan werden toegevoegd. De bouwtechnische kosten en de snelheid waarmee de verbouwingen kort achter elkaar uitgevoerd moesten worden deed het bedrijf uiteindelijk de das om. ‘Het wordt ons onmogelijk gemaakt’, vindt Ruiters.
Het verstrengen van de wet- en regelgeving komt ook vanuit andere instanties, zoals het Ministerie van Economische Zaken. Dat legt Henk Luinge, eigenaar van Slachterij Kroon in Groningen uit. Zo stelt de energiebesparingsplicht dat alle energiebesparende maatregelen die een slachterij treft in een rapport worden opgestuurd voor 1 december. Daar hangt een prijskaartje aan, niet alleen door de verplichte investeringen in energiebesparing maar ook omdat vaak een gespecialiseerd bedrijf ingehuurd moet worden om het rapport op te stellen. ‘Veel bedrijven kunnen dat op dit moment simpelweg niet betalen’, zegt Luinge.
Voornamelijk kleine slachterijen leiden onder de toenemende administratieve regeldruk en steeds vaker onbetaalbare rekeningen. Ook de COV, die de belangen van 95% van alle Nederlandse slachterijen en uitsnijderijen behartigt, maakt zich zorgen over de stijgende druk vanuit de NVWA. ‘Het toezicht moet voldoende zijn, maar ook proportioneel’, stelt communicatiemanager Jort Heijmans. Naast de verstrengelende wetgeving ziet de organisatie nog een ander probleem. Door de vergrijzing van de Nederlandse samenleving is opvolging belangrijk, maar het aantal Nederlanders dat een slachterij wil overnemen is klein. Waar grote slachterijen kunnen leunen op internationale werknemers, zijn kleinere bedrijven op zoek naar jonge ambachtslieden die het vak kennen. ‘Die zijn er haast niet meer’, concludeert Heijmans.
Ondanks de strenge voorwaarden zijn er nog een aantal slachterijen in Noord-Nederland die hun hoofd boven water weten te houden. Zo vierde Slachterij Kroon in 2020 haar 150-jarige bestaan en neemt het aantal klanten nog altijd toe. Constante investeringen zorgen ervoor dat het bedrijf de drukkende maatregelen kan bijbenen. ‘We hebben hier nog nooit de grenzen of mazen van de wet opgezocht’, zegt slachter Luinge. Maar dat dit voor nieuwe slachthuizen of slachterijen met een lagere klandizie niet mogelijk is snapt Luinge ook. ‘Daar is de investering veel te groot voor.’
De daling van het aantal kleine slachthuizen zal blijven is volgens Heijmans dan ook onontkoombaar. ‘Het wordt alleen maar moeilijker, duurder en meer gereguleerd.’ Dat haalt ook het plezier uit het werk weg, wat voor de sluiting van Slachterij Dik’s uiteindelijk de doorslag gaf. ‘Op een gegeven moment laat je je kop hangen en vraag je jezelf af, wil ik dit nog wel?’, verwoord Ruiters.
Dat de alsmaar strengere eisen niet alleen slachterijen maar ook slagers treffen en de toekomst van kleinere slagerijen in gevaar brengen, legt eigenaar Kevin van der Veen (25) van De Stadsslager in Groningen uit.
Audio: Kevin van der veen, eigenaar De Stadsslager in Groningen, telefonisch over de uitdaging voor en toekomst van kleine slagerijen.