Het Martini Ziekenhuis in Groningen doet deze week mee aan de actie ‘Appels en prei: btw-vrij.’ In het restaurant is alle groente en fruit deze week 9% goedkoper om te protesteren tegen het huidige btw-tarief.

Zin in een salade? Dan ben je deze week goedkoper uit in het Groninger Martini Ziekenhuis. Wie een bezoek brengt aan het restaurant van het ziekenhuis, betaalt deze week een stuk minder dan normaal. Maar: dit geldt wel alleen voor gezonde producten. Voor een gevulde koek blijft de prijs hetzelfde.

In het Martini Ziekenhuis is de prijs voor groente en fruit in het restaurant van maandag 20 tot en met vrijdag 24 juni tijdelijk verlaagd met 9%. Dat is de btw die over groente en fruit betaald wordt. Met de actie ‘Appels en prei: btw-vrij’ neemt het ziekenhuis de kosten van de belasting over de toegevoegde waarde (btw) deze week voor eigen rekening.

Meerdere ziekenhuizen doen mee met de actie. Het initiatief komt vanuit het Radboundumc in Nijmegen, waar van 30 mei tot en met 6 juni actie werd gevoerd. Ook het UMC Groningen sloot zich aan: in de week van 7 juni werd ook daar de btw van groente en fruit geschrapt.

Met de actie willen de ziekenhuizen het belang van gezonde voeding onderstrepen. Het is tegelijkertijd een oproep aan de politiek om het btw-tarief groente en fruit te verlagen naar 0%. Op dit moment zijn de verhoudingen tussen gezond en ongezond eten scheef, vertelt dietist Esther Bleker van het Martini Ziekenhuis. Het is wat haar betreft nodig om de prijzen van gezonde producten te verlagen. ‘Groente en fruit moet voor iedereen toegankelijk zijn.’ Bleker verwacht dat mensen sneller groente of fruit gaan eten als het goedkoper wordt. ‘Tenminste, ik hoop het.’

De Nederlandse overheid heeft het btw-percentage op groente en fruit begin 2019 verhoogd van 6 naar 9 procent. Hoewel een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking voor een verlaging is, kon dit lange tijd niet worden doorgevoerd vanwege Europese regelgevingen. Inmiddels is sinds maart de wetgeving van tafel, wat betekent dat Europese landen niet meer minimaal 5% btw op groente en fruit moeten hebben en elk land vrij is om een eigen tarief in te stellen.

Als het btw-tarief naar 0% gaat, is het probleem niet helemaal weg volgens Bleker. ‘Qua prijs denk ik nog steeds dat ongezonde voeding voor veel inkomens aantrekkelijker is. Btw speelt natuurlijk een grote rol, maar niet de enige.’ Het is volgens Bleker bijvoorbeeld veel aantrekkelijker voor boeren om aardappels te kweken in plaats van vis. Dit maakt de productiekosten lager, wat ervoor zorgt dat ongezondere producten goedkoper blijven voor de consument. ‘Maar goed, alle beetjes helpen. Dus alles wat je kunt doen om het verschil tussen gezonde en ongezonde producten te verkleinen is mooi meegenomen.’

Het plan om de belasting te verlagen naar 0% is er, maar duurt langer dan gewenst. Dit vanwege het ‘grijze gebied’: de vraag wat precies onder groente en fruit valt. Zo is een appel gezond, maar wordt er bij appelmoes vaak suiker toegevoegd wat het product ongezonder maakt.

Volgens Anne Marie Borgdorff van brancheorganisatie GroentenFruit Huis is het helemaal niet zo lastig om een definitie vast te stellen en hoeft de discussie dus niet lang te duren: ‘Onder groente en fruit verstaan we alle verse groenten en fruit, ook als ze panklaar gesneden zijn of uit de diepvries komen.’

Als het aan diëtist Bleker ligt, moet er vaart worden gemaakt in Den Haag. ‘Ik denk dat iedereen hierachter staat, maar het blijft nu een beetje steken bij het kabinet.’ Volgens Borgdorff duurt het niet lang meer voordat plannen concreet worden gemaakt. ‘Ze zouden voor de zomer met een plan komen, en aangezien het bijna zomerreces is kunnen we elk moment wat verwachten.’